نگاهی به نبرد ذوقار و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری اسلامی

این مقاله می‌کوشد در چارچوب الگوهای روش‌شناختی و معرفت‌شناختی تاریخ‌نگاری اسلامی، واقعه‌ی ذوقار و ارتباط آن را با نبردهای ایران و اعراب در متون تاریخ‌نگاری اسلامی واکاوی کند.فرضیه‌ی مقاله این است که تبدیل واقعه‌ی ذوقار به نماد انتصاب عرب از عجم و هم زمانی آن با بعثت پیامبر در سنت تاریخ‌نگاری ایرانی اسلامی، بر پیش‌فرض مورخان اسلامی و دیدگاه آن‌ها درباره‌ی رویدادهای تاریخی در قالب یک طرح انداموار و پیوستاری بنا شده است. در اندیشه‌ی تاریخ‌نگاری اسلامی، واقعه‌ی ذوقار در چارچوبی مبتنی بر توالی چند رویداد مهم و در جهت تحقق رویدادی بس بزرگ‌تر، که آبستن رخدادهای مهم سیاسی و دینی بوده، تبیین شده است.این رویکردِ مورخان اسلامی به واقعه‌ی ذوقار، بیش از هر چیز، بازتاب‌دهنده‌ی نیازهای عصر راویان و مورخان در جهت‌دهی به عمل سیاسی و ذهنیت فرهنگی مخاطبانشان است.